U mojego pradziada terminował Władysław Gomułka – wspominał jeden z uczestników. W trakcie warsztatu „Kanon wolnych Polaków” w Krośnie mieszkańcy wyłonili najważniejsze ich zdaniem postaci i procesy z przeszło stulecia polskiej niepodległości.
W pierwszej części warsztatu organizowanego przez Laboratorium „Więzi” 27 stycznia dla mieszkańców Krosna i okolic, uczestnicy poznawali się poprzez krótką opowieść o swoich korzeniach.
Okazało się, że wielu zamieszkało w Krośnie ze względu na… miłość. „Przyjechałam tu za mężem” – relacjonowała jedna z uczestniczek, po czym dodała: „najpierw zakochałam się w nim, a później w Krośnie”. Podobne opowieści powtarzały się kilkukrotnie.
Wiele uczestniczek i uczestników ma korzenie chłopskie, a inni mówili również o szlacheckim i zsyłkach na Sybir po powstaniu listopadowym. „Ja jestem krośnianinem od pokoleń, moja rodzina mieszka w tym mieście co najmniej od XVII w. – mówił jeden z uczestników – U mojego pradziada, znanego krośnieńskiego rzemieślnika Jana Zygmuntowicza, przez kilka lat terminował młody Władysław Gomułka”.
W dalszej części warsztatu uczestniczki i uczestnicy wybierali postaci, procesy i wydarzenia z historii Polski i Krosna po 1918 r., które najbardziej wpłynęły na ich życia. W ten sposób stworzyli swój własny kanon polskiej wolności. Dużo uwagi poświęcili przede wszystkim historii lokalnej i zwracali uwagę na postaci związane z Krosnem, które szczególnie wpłynęły na losy Polski i świata. Mówili m.in. o „polskim Edisonie” Janie Szczepaniku, o Franciszku Mirandoli-Piku, gen. Stanisławie Maczku czy o wspomnianym Władysławie Gomułce.
Ważną rolę w ich ocenie w historii Krosna odegrały liczne zakłady przemysłowe, które przyczyniły się m.in. do pierwszego zimowego wejścia na Mount Everest, złotego medalu olimpijskiego Wojciecha Fortuny czy – jak krośnieńska huta szkła – do dziś są symbolem miasta.
Jako ważne wydarzenie po upadku PRL kilka osób wspominało wizytę w mieście Jana Pawła II i Mszę na krośnieńskim lotnisku, która zgromadziła ok. pół miliona ludzi.
Dużą nadzieję mieszkańcy wiążą z budowaną właśnie trasą S-19, która jest szansą rozwoju dla wschodniej Polski, a dla regionu perspektywą na dobre połączenie z resztą kraju.
W trakcie spotkania krótki wykład o historii Krosna i starego cmentarza komunalnego wygłosili również historycy pasjonaci Alina i Andrzej Ryglowie, którzy prowadzą w mediach społecznościowych popularną stronę „Genealogia krośnian”. Warsztat poprowadziła Majka Zabokrzycka, związana na co dzień z Fundacją Dom Pokoju.
„Kanon wolnych Polaków” to cykl warsztatów historycznych, które ma łączyć przeszłość i teraźniejszość, a także zachęcać do rozmowy osoby w różnym wieku, o odmiennych poglądach i mieszkające w rozmaitych częściach kraju. Inicjatorem warsztatów historycznych „Kanonu” był w 2018 r. Jacek Cichocki, który we współpracy z kierownictwem Laboratorium „Więzi”, stworzył plan międzyśrodowiskowego spotkania. Miało ono wyłonić najważniejsze procesy społeczne z perspektywy stulecia polskiej niepodległości.
„Kanon wolnych Polaków” jest dziś rozwijany dzięki dotacji w konkursie „Rozmowa mimo różnic” Funduszu Obywatelskiego.
Więcej informacji o projekcie można znaleźć na stronie internetowej www.kanon.wiez.pl. Jeśli chcieliby Państwo zorganizować warsztat „Kanonu” w swojej miejscowości, zapraszamy do kontaktu pod adresem kanonwolnychpolakow@gmail.com.
