Cel tej noty skierowanej do kapłanów jest dwojaki: zapewnienie wiernym odpowiedniej ochrony przed możliwą infekcją wirusową oraz zapobieżenie możliwej infekcji szafarza sakramentu.
Na świecie trwa pandemia koronawirusa. We Włoszech zmarło już niemal trzy tysiące osób. Tamtejszy episkopat wydał „Sugestie do celebracji sakramentów w czasie nagłego zagrożenia COVID-19”. Publikujemy je w całości:
Proponowane sugestie harmonizują z tradycją Kościoła, zgodnie z którą, jeżeli nie zostają spełnione warunki do udzielenia sakramentu, dopełnia je Kościół [supplet Ecclesia], opierając się na „pragnieniu sakramentu” [votum sacramenti], jak jest w przypadku nauczania o „chrzcie pragnienia”.
Jednocześnie historia Kościoła świadczy o tym, że w ekstremalnych sytuacjach wojny lub epidemii, kapłani nie zawsze byli w stanie zbliżyć się do wiernych, którzy potrzebowali przyjmować nieprzemijajęce sakramenty, ale zawsze, gdy było to możliwe, robili to z zachowaniem środków ostrożności i sprzętu, jaki mieli do dyspozycji.
Cel tej noty – skierowanej do kapłanów zaangażowanych w duszpasterstwo poza placówkami szpitalnymi oraz szpitalami i placówkami opiekuńczymi – jest dwojaki: zapewnienie wiernym, którzy przyjmują sakramenty, odpowiedniej ochrony przed możliwą infekcją wirusową oraz zapobieżenie możliwej infekcji szafarza sakramentu.
Poniższe sugestie stanowią praktyczną pomoc w przeżywaniu posługi kapłańskiej z odpowiednią gorliwością w służbie wiernym oraz z poczuciem odpowiedzialności za nich i za siebie, w pewności wykonywania gestów sakramentalnych w czynnościach rytualnych, na jakie pozwalają nadzwyczajne okoliczności.
We wszystkim należy bezwzględnie przestrzegać:
– dyrektyw duszpasterskich, zgodnych z prawem kanonicznym, wydanych przez poszczególnych ordynariuszy diecezjalnych, które przewidują ograniczenia w celebrowaniu sakramentów w kościołach otwartych dla wiernych i uwzględniają dekrety Prezydencji Rady Ministrów oraz normy regionalne i lokalne, ogłoszone przez władze cywilne;
– ocen iuxta casus, z roztropnym rozeznaniem duchowych potrzeb wiernych oraz możliwości duszpasterskich, istnienia stanu poważnej konieczności pro bono animae, który zaleca nieodkładanie sprawowania sakramentu;
– odpowiednich konsultacji kapłanów diecezjalnych i zakonnych z przełożonym, odpowiedzialnym za duszpasterską rzeczywistość danego miejsca.
1. Celebracja Mszy Świętej bez udziału wiernych
W zakrystiach należy zwrócić szczególną uwagę na higienę środowiska oraz przechowywanie hostii i wina, przeznaczonych do konsekracji. Korporał, palka i puryfikaterz niech będą zmieniane i często prane. Zakrystie należy wyposażyć w dozownik mydła w płynie lub roztworu alkoholu oraz jednorazowe ręczniki papierowe do czyszczenia rąk przed rozpoczęciem Mszy Świętej.
2. Udzielanie chrztu
a. W okolicznościach, w których udzielenie chrztu nie może być odroczone na okres po ustaniu stanu zagrożenia (np. w przypadku dzieci z chorobami, które narażają je na niebezpieczeństwo dla ich życia), należy to zrobić zgodnie ze zwyczajem rytu rzymskiego.
b. Należy wziąć pod uwagę następujące wskazania:
– szafarz niech zachowa odpowiedni dystans do chrzczonego dziecka oraz od rodziców i chrzestnych;
– w przypadku namaszczeń katechumenów olejem i świętym krzyżmem szafarz powinien włożyć jednorazowe rękawiczki winylowe lub nitrylowe;
– należy pominąć znak krzyża na czole dziecka w obrzędach przyjęcia i ryt Effatha w obrzędach wyjaśniających;
– w przypadkach szczególnie pilnych lub nagłych należy rozważyć możliwość obrzędu skróconego (por. „Rito per il battesimo dei bambini” [Obrzęd chrztu niemowląt], wyd. 1979, rozdział III).
3. Udzielanie sakramentu pojednania
a. Kiedykolwiek byłby sprawowany w miejscach kultu, powinno się to dziać w pomieszczeniach przestronnych i wentylowanych. Słuchając spowiedzi, należy zachować odległość co najmniej jednego metra między szafarzem a penitentem, prosząc innych wiernych obecnych w kościele, aby oddalili się, zapewniając należytą poufność. Aby chronić penitenta i siebie, kapłan powinien włożyć odpowiednią maskę ochronną.
b. Przy spowiedzi usznej w domu chorego lub osoby starszej, kapłan podejmuje takie same środki ostrożności, jak wskazane w celu Pojednania w miejscach kultu, zachowując niezbędną odległość od penitenta. Należy unikać uścisku dłoni przed pożegnaniem się z penitentem oraz w pozdrowieniach członków rodziny lub innych osób, obecnych w domu.
c. Także w tym wypadku – dla ochrony chorego, starszego lub własnej – kapłan powinien nosić odpowiednią maskę ochronną.
4. Wiatyk przy łóżku umierającego
a. W miarę możliwości, wiatyk – aż do końca zagrożenia sanitarnego – powinien być przynoszony do miejsca zamieszkania umierającego przez szafarza wyświęconego, a nie przez szafarza nadzwyczajnego.
b. Należy podjąć takie same środki ostrożności, jak w punktach 3b i 3c, uważając, aby nie dotknąć ust pacjenta podczas przyjmowania przez niego konsekrowanej cząstki lub jej fragmentu.
c. Kapłan – przed komunikowaniem pacjenta, i ponownie, przed opuszczeniem domu, do którego przyniósł Wiatyk – niech oczyści ręce wodą z mydłem lub roztworem alkoholowym i osuszy je jednorazowym papierem (zabierze je ze sobą, idąc do domów chorych).
5. Namaszczenie chorych
a. Szafarz idący do domu pacjenta, który poprosił o namaszczenie chorych, przyniesie ze sobą parę jednorazowych rękawiczek winylowych lub nitrylowych.
b. Podczas administrowania świętego namaszczenia stosuje się takie same środki ostrożności, jak w punktach 3b, 3c i 4c.
c. Przed rozpoczęciem obrzędu szafarz zakłada rękawiczki i zanurzy kciuk w oleju, uważając następnie, aby nie dotknąć gołymi palcami powierzchni rękawicy.
6. Wizyty domowe chorych (w razie niepodważalnej konieczności)
a. Szafarze, którzy chcą otrzymać dodatkowe informacje na temat środków ostrożności, jakie należy podjąć podczas wizyty domowej u chorych oraz na temat osobistego wyposażenia ochronnego, mogą z pożytkiem skontaktować się z lekarzem lub innym personelem medycznym.
b. Lekarz, pielęgniarka lub inna osoba, sprawująca opiekę nad chorym, może być obecna podczas udzielania sakramentu, z zachowaniem niezbędnej roztropności sanitarnej i należytej poufności.
Rzym, 17 marca 2020 r.
Tłum. ks. Wojciech Kućko
Przeczytaj także komentarz ks. Wojciecha Kućki „Laboratorium miłosierdzia”
