Cechą młodych umysłów jest obrona prawd niepopularnych, ale ten okres racjonalizmu i buntowniczego sprzeciwu, niezgody na martwe formy tradycjonalizmu łączyłem z podziwem dla patriotycznej poezji romantycznej.
Młody uczony winien być ośmielany do atakowania prawd uznanych. Tak określa wychowanie naukowców Julian Huxley. Pamiętam, jakie wrażenie wywarł na mnie „Katechizm rewolucjonisty” G. B. Shawa, z jakim radosnym podnieceniem wychodziłem z jego obrazoburczych sztuk lub z jaką uwagą pochylałem głowę nad stronicami małych tomików „Thinker’s Library”, wczytując się w eseje Bertranda Russella.
Pierwsze przygody intelektualne, namiętne spory i radosne odkrywanie wspólnych obszarów myśli, długie nocne spacery po mrocznych ulicach Warszawy, rozświetlonych obrazami młodzieńczej imaginacji, to nie było wszystko.
Cechą młodych umysłów jest obrona prawd niepopularnych, ale ten okres racjonalizmu i buntowniczego sprzeciwu, niezgody na martwe formy tradycjonalizmu łączyłem z podziwem dla patriotycznej poezji romantycznej. Niezapomnianym przeżyciem była dla mnie „Dziadów” część trzecia, żywą radością były i są dla mnie ulubione kartki „Pana Tadeusza” i do dziś rodzinnie bliskie są mi stronice „Lalki” Prusa.
Nie zawsze te nurty łączyły się harmonijnie. Ale mimo błędów słabości, myśli leniwej czy małodusznej wspominam jako wartości, które mnie nie zdradziły i które są mi dziś drogie; ciekawość i chłonność intelektualną oraz przywiązanie do wszystkiego, co piękne i szlachetne w naszej historii i literaturze.
Myślę, że te powiązania zaginąć nie powinny i że one w dzisiejszym trudnym świecie pomóc mogą w formowaniu poglądu na życie i w przejęciu odpowiedzialności za tego życia znaczenie.
Tekst ukazał się w miesięczniku „Więź” nr 1/1968. Redakcja zwróciła się do osób o powszechnie uznanym autorytecie z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie: „Co chciałbym przekazać młodym i co uważam za słuszne, aby ci młodzi przede wszystkim podjęli i kontynuowali?”.
