W dniach 27–28 października 2011 roku odbyła się w Łodzi międzynarodowa konferencja naukowa „Nie masz już żydowskich miasteczek…”. Zagłada Żydów na polskiej prowincji. Ofiary – sprawcy – świadkowie. Została ona zorganizowana w wyniku współpracy łódzkiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej i Centrum Badań Żydowskich Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego.
Konferencja została pomyślana jako głos środowiska naukowego w debacie zdominowanej przez publicystów. Głównym jej celem było przedstawienie sytuacji ludności żydowskiej na polskiej prowincji w latach II wojny światowej. Sesja naukowa miała szukać odpowiedzi na pytania dotyczące organizacji mechanizmu Zagłady oraz samego przebiegu eksterminacji. Za ważny uznano również problem reakcji społeczeństwa polskiego na rozgrywający się obok nich dramat tysięcy Żydów.
Zagadnienia poruszane podczas konferencji pogrupowano zgodnie z wprowadzonym przed niemal dziesięciu laty przez Raula Hilberga podziałem na kategorie: ofiar, sprawców i świadków. Organizatorzy uznali ponadto, że pełne zrozumienie wydarzeń z okresu okupacji byłoby niemożliwe bez uzupełnienia tego obrazu informacjami odnoszącymi się do lat przedwojennych.
Dlatego też w pierwszej części konferencji – Sztetl – zaprezentowany został obraz żydowskiej prowincji w przededniu wybuchu wojny, ze szczególnym uwzględnieniem stosunków polsko-żydowskich.
Cały tekst w miesięczniku WIĘŹ nr 1/2012 (dostępny także w wersji elektronicznej jako e-book).
